Św. Jan Paweł II w Dolinie Aosty

Niniejszy artykuł autorstwa ks. Waldemara Turka ukazał się w Tygodniku IDZIEMY (nr 20 z dn. 15.05.2022). Za zgodą Wydawcy i Autora publikujemy go na naszej stronie. Pod artykułem pobranym ze strony www.idziemy.pl zamieszczamy dodatkowo galerię zdjęć z Les Combes, przygotowaną przez naszą redakcję.

Okazję do przypomnienia o tej krainie stanowią niedawno obchodzona rocznica kanonizacji papieża Polaka (27 kwietnia 2014 r.), zbliżająca się rocznica jego urodzin (18 maja 1920 r.), a także bliskie już wakacje, które być może niektórym naszym rodakom pozwolą odwiedzić ten piękny region i „papieskie” miejsca.

W Valle d’Aosta można podziwiać pola uprawne w dolinach, nieco wyżej wielkie pastwiska ze stadami owiec i lasy, jeszcze wyżej lodowce, jeziora alpejskie, wreszcie ostre szczyty górskie, łącznie z Monte Bianco, najwyższą górą Europy. Ludność zamieszkująca ten region, położony w północno-wschodniej części Italii, wyróżnia się nie tylko swoistym dialektem, ale także stylem życia, zwyczajami i kuchnią, bardzo różniącymi się od reszty kraju. Łatwo można tu dostrzec wpływy języka i kultury francuskiej: nazwy miejscowości są podawane najczęściej w dwóch językach, a w liturgii, sprawowanej w większości po włosku, nierzadko pojawia się jakiś fragment albo pieśń w języku sąsiadów z północy.

Z ciekawostek warto dodać, że Valle d’Aosta jest najmniejszym regionem włoskim i nie dzieli się na prowincje. Główną gałęzią gospodarki regionu jest oczywiście turystyka. Przyjeżdżają tu ludzie z całego świata – wielu z nich, żeby jeździć na nartach. Wystarczy wspomnieć, że w okolicy Aosty, stolicy regionu, znajduje się ok. 150 km różnych tras narciarskich. Dodatkowo część wyciągów i kolejek połączona jest z ośrodkami narciarskimi we Francji i Szwajcarii.

MAJESTAT I PIĘKNO

Les Combes, maleńka alpejska miejscowość położona w gminie Introd, była główną „stacją” wypoczynkową papieża Jana Pawła II. Położona dosłownie kilkanaście kilometrów od miasta Aosty, odznacza się ciszą, czystym górskim powietrzem, zapierającymi dech w piersiach widokami na otaczające szczyty górskie. Nic dziwnego, że św. Jan Paweł II czuł się tu dobrze i chętnie do tego miejsca wracał.

Zauroczony był górami polskimi, w których lubił przebywać, wypoczywać, wędrując samotnie albo z różnymi grupami. Gdy został wybrany na papieża, wyjazd w Tatry czy Beskidy stał się trudniejszy. Trzeba było się więc rozejrzeć po Włoszech. Okazja się nadarzyła, gdy papież po raz pierwszy przyjechał do Aosty (w 1986 r.) w ramach swoich wizyt duszpasterskich odbywanych w różnych regionach Italii. Zachwycił się urokiem tych gór do tego stopnia, że w roku 1989 powrócił tutaj na letni wypoczynek, korzystając z oferty księży salezjanów, którzy właśnie w Les Combes dysponowali niewielkim domem. Znalazł stosowne miejsce do modlitwy i do prawdziwego wypoczynku, z dala od miejskiego hałasu. Nic więc dziwnego, że między rokiem 1989 a 2004 przebywał tutaj aż dziesięć razy. Warto dodać, że właśnie w tym miejscu spędził swoje ostatnie wakacje przed powrotem do domu Ojca.

Papież miał swoisty, bardzo aktywny sposób wypoczynku, połączony z refleksją, modlitwą i kontemplacją, o czym sam mówił właśnie w tej miejscowości w czasie modlitwy „Anioł Pański” 11 lipca 1999 r.: „Ilekroć mam możliwość udać się w góry i podziwiać górskie krajobrazy, dziękuję Bogu za majestat i piękno stworzonego świata. Dziękuję Mu za Jego własne piękno, którego wszechświat jest jakby odblaskiem, zdolnym zachwycić wrażliwe umysły i pobudzić je do wielbienia Bożej wielkości. W górach znajdujemy przy tym nie tylko wspaniałe widoki, które można podziwiać, ale niejako szkołę życia. Uczymy się tutaj znosić trudy w dążeniu do celu, pomagać sobie wzajemnie w trudnych chwilach, razem cieszyć się ciszą, uznawać własną małość w obliczu majestatu i dostojeństwa gór”.

PAMIĄTKI PO PAPIEŻU

Kiedy kilka tygodni temu dojeżdżałem samochodem do Les Combes, musiałem pokonać kręte i wąskie podjazdy, które – jak się wydaje – są typowe dla wiosek górskich tego regionu. Wiedziałem, że Les Combes jest małą miejscowością, ale nie przypuszczałem, że to dosłownie kilkanaście budynków z charakterystycznego szaro-brązowego kamienia. Uliczki są wąskie, kręte i o niesamowitym uroku; wszystko jakby wzięte z innego świata.

Poszedłem za pierwszą informacją w języku francuskim: Sanctuaire Jean Paul II. Kościół, a właściwie kaplica, nie tylko stylem, ale i rozmiarami dopasowany został do całej architektury. Zatrzymałem się na modlitwę, przyglądałem się prostemu wnętrzu sanktuarium, głównemu ołtarzowi, wykonanemu z pnia drzewa mahoniowego z wyrzeźbioną podobizną (mało udaną) świętego, dzieło artysty Franco Chevrere. Czytałem niektóre umieszczone tutaj modlitwy, zwłaszcza tę, którą napisał bp Franco Lovignana, poprzedni pasterz Aosty, 6 czerwca 2016 r.:

„O Panie, w tym sanktuarium św. Jan Paweł II sprawował Eucharystię, składając ofiarę Chrystusa za zbawienie wszystkich ludzi. W Twoim nieskończonym miłosierdziu przyjmij moją modlitwę. W mojej słabości nie śmiem, jak celnik, podnieść oczy ku niebu, ale wiem, że Ty czekałeś tutaj na mnie, żeby mnie objąć i pocieszyć. Ty znasz moje serce, moje rany i moją biedę. Za pośrednictwem św. Jana Pawła II daj mi łaskę, o którą pokornie Cię proszę, i uświęć cały lud chrześcijański. Amen” (tł. własne). W sanktuarium umieszczono relikwie świętego, aby także w ten sposób zaznaczyć jego obecność, ciągle aktualną.

W budynku obok zostało urządzone muzeum (Maison Musée Jean Paul II), niestety, otwarte jest jedynie w miesiącach letnich. Na ścianie budynku „witającego” wszystkich przybywających do Les Combes umieszczono dosyć dużych rozmiarów drewniany herb św. Jana Pawła II. W muzeum przechowywane są różne pamiątki po Ojcu Świętym, jak też oryginalne sprzęty i meble, z których korzystał; ponadto zdjęcia i pamiątki z podróży, spacerów i spotkań, tych zaplanowanych i tych przypadkowych. Papież odbywał długie, wielogodzinne wędrówki i chętnie zatrzymywał się choćby na krótkie rozmowy z mieszkańcami Les Combes, pasterzami, turystami. W niektórych miejscach siadał na ławce albo podanym mu krześle i kontemplował piękno krajobrazu, tak mocno zapraszającego do modlitwy i do wdzięczności jego Stwórcy.

Najpiękniejsze są właśnie te zdjęcia, które ukazują prostotę, z jaką Ojciec Święty podchodził do mieszkańców lokalnej społeczności i przebywających w niej turystów. Na życzenie zwiedzających możliwe jest obejrzenie audycji telewizyjnych dotyczących podróży św. Jana Pawła II, a także audycji przygotowanych przez regionalne biuro dziennikarskie RAI na temat jego obecności w Valle d’Aosta. Warto w tym miejscu dodać, że później także papież Benedykt XVI przyjechał trzykrotnie, śladami swojego poprzednika, na letni wypoczynek właśnie do Les Combes.

Będąc w Les Combes jedynie kilka godzin, postanowiłem skorzystać z niezwykłej okazji i przejść się przynajmniej jakimś fragmentem górskiej ścieżki, która pamięta czasy św. Jana Pawła II. Wybór jest duży. Niestety, z racji czasowych i innych nie mogłem sobie pozwolić na szlak Jana Pawła II Les Combes – Croux de Bouque. Jest on otwarty jedynie od maja do października. Na Croux de Bouque (co znaczy dosłownie „drewniany krzyż”), wzgórzu położonym na wysokości 1720 m n.p.m., umieszczono kilka lat temu drewniany krzyż na pamiątkę wspinaczki papieża w lipcu 1989 r. Udałem się zatem w nieco innym kierunku, szlakiem prowadzącym przez las świerkowy, który pozwalał mi zobaczyć Les Combes z wysoka i raz jeszcze podziwiać piękno tej górskiej wioski, niemal ukrytej między górami i lasami.

W SAINT PIERRE

Przebywając w Les Combes, papież Jan Paweł II chętnie odwiedzał pobliskie miejscowości, zwłaszcza te naznaczone szczególną historią, związkiem z chrześcijaństwem, ze świadkami wiary z dawnych i współczesnych czasów. Jednym z nich była miejscowość Saint Pierre, oddalona o kilka kilometrów od centrum Aosty. Znajduje się w niej dosyć duży kompleks (tzw. Priorato) będący własnością diecezji Aosty, w którym dzisiaj przebywa kilkunastu księży w starszym wieku.

Rozmawiając z jednym z nich, zapytałem o wakacyjne pobyty papieża w tej miejscowości i w tym budynku. Dwa z nich dobrze pamiętał. Zaprosił mnie następnie do znajdującej się w dolnej części obiektu kaplicy i do zakrystii. Pokazał kielich i patenę, którą pozostawił św. Jan Paweł II po odprawieniu jednej z Mszy świętych. Obok dostrzegłem zdjęcie, na którym mój rozmówca, stosunkowo młody wówczas kapłan, odbiera od papieża ten szczególny dar, który dzisiaj stał się cenną relikwią. Duchowny wspomniał przy tym o ostatnim pobycie papieża w Valle d’Aosta i o tekście, który zamieszczono w jego muzealnej biografii pod datą 5–7 lipca 2004 r.:

„Ku wielkiemu zaskoczeniu i radości mieszkańców Valle d’Aosta Jan Paweł II przybył w nasze góry. Przy tej okazji, mimo że był bardzo doświadczony przez chorobę, Ojciec Święty udzielił nam wszystkim wspaniałej nauki życia, nauki innej niż poruszające przemówienia, które wygłaszał nam w przeszłości, nauki cichej, złożonej z gestów. Wewnętrzna siła i wielka wiara, dzięki której przeżywał cierpienia, które go dotknęły, ukazały całemu światu, jak bardzo zależało mu na wiernym wypełnieniu misji namiestnika Chrystusa” (tł. własne).